Działania bibliotek

Biblioteki, podobnie jak organizacje społeczne, bardzo szybko włączyły się w pomoc osobom uchodźczym przybywającym z Ukrainy. Początkowe działania skupione były wokół organizowania zbiórek rzeczy pierwszej potrzeby. Obecnie listy potrzeb wciąż są aktualizowane, a zbiórki prowadzone w wielu miejscowościach. Dla bibliotekarzy ten etap jest tylko początkiem długofalowych działań, które będą skupione wokół integracji społeczności i wsparcia w odnalezieniu się w nowych realiach. Dlatego też coraz więcej książnic opracowuje ofertę dla uchodźców obejmującą m.in. możliwość korzystania z usług (księgozbiór, dostęp do internetu, drukarki, informacji), naukę języka polskiego, działania animacyjne, przybliżenie polskiej kultury i realiów funkcjonowania w poszczególnych regionach naszego kraju. Poniżej prezentujemy inicjatywy podejmowane przez biblioteki, niech staną się źródłem inspiracji.

Zbiórki

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie (https://www.rajska.info/zbiorka-wozkow-dla-dzieci-z-ukrainy) – WBP zbiera i przekazuje: wózki, foteliki, krzesełka do karmienia i inne artykuły dla dzieci. Informacje o działaniach biblioteki w odpowiedzi na kryzys migracyjny i potrzebę pomocy osobom uciekającym przed wojną znajdują się na podstronie Akcja Rajska – Ukrainie (https://www.rajska.info/rajska-ukrainie).
Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna https://www.facebook.com/biblioteka.gniezno/posts/2498239966979664 prowadzi zbiórkę materiałów papierniczych i plastycznych, z których bibliotekarze przygotowują “kuferki wyobraźni”, małe zestawy umilające czas dzieciom w tych trudnych chwilach.
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin (https://bibliotekajarocin.pl/aktualnosci/dla-ukrainy-2500.html)- prowadzi zbiórki potrzebnych darów, z których wiele jest transportowanych na granicę polsko-ukraińską. Jednocześnie uchodźcy mogą otrzymać pomoc rzeczową w siedzibie jednej z filii biblioteki: https://www.facebook.com/bibliotekajarocin/posts/5265519556793388.
Biblioteka Gdynia (https://www.facebook.com/BibliotekaGdynia/posts/4994775443894713) – kilkanaście filii bibliotecznych zaangażowało się w zbiórkę dla uchodźców. Zbierane są artykuły higieniczne, książki w języku ukraińskim lub angielskim, książeczki obrazkowe, kolorowanki, kredki/pisaki, puzzle. Biblioteka na swoim fanpage’u na Facebooku udostępnia informacje o instytucjach, organizacjach i osobach świadczących wsparcie, w tym pomoc prawną.
Do zbiórki darów przyłączyła się także Dolnośląska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu (https://www.wbp.wroc.pl/wbp/index.php/pl/?option=com_content&view=article&id=4419).
Biblioteka Gdynia, MBP w Lublinie, Biblioteka Raczyńskich i wiele innych bibliotek organizuje zbiórki darów książkowych w językach: ukraińskim, rosyjskim i angielskim.

Usługi Biblioteczne

Miejska Biblioteka Publiczna w Radomiu (https://mbpradom.pl/solidarni-z-ukraina/) zamieszcza informacje i strony z pomocą dla uchodźców, plakaty informacyjne do druku, zwroty w j. ukraińskim, e-booki ukraińskie.
Miejska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu (https://biblioteka.wroc.pl/jak-pomoc-ukrainie-we-wroclawiu/ ) – na stronie biblioteki wrocławianie mogą znaleźć szczegółową instrukcję dotyczącą włączania się w działania pomocowe.
Miejska Biblioteka Publiczna w Łodzi (https://www.biblioteka.lodz.pl/bbloteka-dlya-ukrani/) zamieściła na swojej stronie ofertę dla uchodźców w dwóch językach: polskim i ukraińskim. Oferta obejmuje m.in. dostęp do komputerów, skanerów, drukarek, ale również kąciki malucha, gry planszowe, playstation oraz działania warsztatowe.
Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie utworzyła w katalogu internetowym biblioteki kolekcję z dostępnymi zasobami do nauki języka polskiego: https://katalog.mbp.szczecin.pl/integro/collection/records/12
Miejska Biblioteka w Hrubieszowie znalazła sposób na udostępnianie czytelnikom książek w języku ukraińskim w formie papierowej. Wykorzystując e-booki, których autorzy wyrazili zgodę, bibliotekarze pobierają i drukują książki dla dzieci z Ukrainy. Jednocześnie biblioteka ze względu na ograniczone środki finansowe organizuje zbiórkę materiałów, które umożliwią wydruk jak największej ilości egzemplarzy: https://www.mbphrubieszow.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2019:uwaga-prosba-o-wsparcie&catid=23&Itemid=146.
Biblioteka Świdnik uruchomiła stanowisko komputerowe z klawiaturą i oprogramowaniem w języku ukraińskim (https://www.facebook.com/BibliotekawSwidniku/posts/4909521389134965). Dodatkowo stronę internetową biblioteki można przeglądać w języku ukraińskim i angielskim.
Dolnośląska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu informuje o książkach w języku ukraińskim w zbiorach biblioteki i prezentuje na swojej stronie wybór książek z opisami (https://www.wbp.wroc.pl/wbp/index.php/pl/?option=com_content&view=article&id=4417). Na stronie biblioteki pojawiła się „zakładka” Де отримати допомогу? / Gdzie uzyskać pomoc? z informacjami dla osób przybyłych do Wrocławia, przygotowywanymi we współpracy z portalem wroclaw.pl.
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie stworzyła i opisała na swojej stronie bezpłatną ofertę dla obywateli Ukrainy przebywających w Olsztynie. Biblioteka oferuje: literaturę ukraińską ze zbiorów biblioteki; stanowiska komputerowe z łączem internetowym; biblioteczne pomieszczenia do spotkań grupowych w godzinach otwarcia biblioteki; dostęp do aplikacji z e-bookami (również w języku angielskim); miejsce przyjazne dla dzieci: gry planszowe i multimedialne, cyfrowy plac zabaw, tablety, książki obrazkowe dla najmłodszych; filmy z ukraińskimi i/lub angielskimi napisami oraz płyty z muzyką (lista filmów dostępnych w Muzotece); czasopisma krajowe oraz zagraniczne, także w wersji elektronicznej i w języku ukraińskim; pomoc i informacje kontaktowe do instytucji i organizacji pomagających uchodźcom z Ukrainy: https://www.wbp.olsztyn.pl/informacja-dla-obywateli-ukrainy/.
Organizacja Bibliotekarze Bez Granic przekazała do Hrubieszowa – za pośrednictwem Miejskiej Bibliotece Publicznej w Hrubieszowie – The Ideas Box” (Pudełko pomysłów), które trafiło do Punktu pomocy dla uchodźców na terenie Hrubieszowskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. The Ideas Box to mobilne „pop-up” centrum multimedialne i centrum nauki, które zapewnia zasoby edukacyjne i kulturalne potrzebującym społecznościom, w tym uchodźcom i przesiedleńcom w obozach na całym świecie oraz społecznościom zaniedbanym w krajach rozwiniętych: https://www.mbphrubieszow.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2026:the-ideas-box-pudelko-pomyslow-od-bibliotekarzy-bez-granic-w-hrubieszowie&catid=23&Itemid=146.
Miejska Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu Galeria Książki w swojej „kafejce internetowej” wyposażonej w 11 stanowisk komputerowych z dostępem do internetu, udostępniła 8 stanowisk z klawiaturą z rosyjskim alfabetem: https://www.facebook.com/mbp.oswiecim/posts/5018750014872136.
Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu udostępnia ukraińskojęzycznym czytelnikom e-czytniki książek, które można bezpłatnie wypożyczać na zewnątrz. Na urządzenia można czytać 70 bajek w języku ukraińskim.
Miejska Biblioteka Publiczna w Skawinie udostępnia na swojej stronie darmowe książki w języku ukraińskim: https://biblioteka-skawina.pl/%D0%B1%D0%B5%D0%B7%D0%BA%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%96-%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8-%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D1%8E-%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%8E-da/.
Biblioteka Publiczna w Ożarowie Mazowieckim prowadzi podstronę z linkami do książek, kolorowanek i innych materiałów w języku ukraińskim: http://biblioteka.ozarow-mazowiecki.pl/ukraina/

Działania kulturalne i edukacyjne

Miejska Biblioteka Publiczna w Radomiu (https://mbpradom.pl/2022/03/07/discover-radom/) zaprasza nowych mieszkańców miasta (i wszystkich zainteresowanych) na spacery kulturalne po mieście w języku angielskim i ukraińskim.
Miejska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu prowadzi w każdą środę zajęcia z języka polskiego, a także warsztaty „Poznajmy się w bibliotece / Давайте знайомитися в бібліотеці / Давайте знакомиться в библиотеке!” – zajęcia integracyjne dla dzieci z Ukrainy. Ponadto jedna z filii biblioteki, znajdująca się na dworcu, stała się schronieniem dla osób, oczekujących na dalszą podróż (https://biblioteka.wroc.pl/pomoc-dla-ukraincow-w-bibliotece-na-dworcu/).
Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie we współpracy z Fundacją Pełnia Wyrazu i Refugees Szczecin zainicjowała powstanie klubu wielokulturowego dla dzieci w wieku 5-12 lat. W specjalnie przygotowanej przestrzeni odbywać się będą m.in zajęcia plastyczne, nauka języka polskiego czy wspólne czytanie (https://www.facebook.com/MiejskaBibliotekaPublicznaWSzczecinie/posts/4978112972269844). Informacje o innych działaniach biblioteki oferowanych uchodźcom można znaleźć tutaj: https://mbp.szczecin.pl/wspieramy-uchodzcow-z-ukrainy/.
Biblioteka Legionowo (https://www.bibliotekalegionowo.pl/spotkania-integracyjne-w-bibliotece/) zaprasza na spotkania integracyjne w bibliotece i naukę języka polskiego.
Chełmska Biblioteka Publiczna prowadzi zajęcia animacyjne dla ukraińskich dzieci, które znalazły schronienie w mieście: https://www.facebook.com/chbpchelm/posts/2128968527281042, https://www.facebook.com/chbpchelm/posts/2123867877791107.
Biblioteka Publiczna im. Zygmunta Jana Rumla w Dzielnicy Praga-Południe m.st. Warszawy (https://bppragapd.pl/n,kurs-jezyka-polskiego-dla-ukraincow) organizuje stacjonarny kurs języka polskiego dla Ukraińców.
Miejska Biblioteka Publiczna w Mińsku Mazowieckim publikuje na swojej stronie grafik zajęć przygotowanych przez Miasto Mińsk Mazowiecki dla ukraińskich dzieci przebywających pod opieką mieszkańców, prowadzi zajęcia dla dzieci w wieku 3-5 lat i organizuje spotkanie informacyjne dla gości z Ukrainy: https://mbpmm.pl/zajecia-dla-dzieci-i-mlodziezy-z-ukrainy-w-naszym-miescie/.
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Busku-Zdroju wraz z Buskim Ośrodek Sportu i Rekreacji zorganizowała spacer po mieście dla gości z Ukrainy, podczas którego goście mogli zapoznać się z miastem i uzyskać różne praktyczne informacje: https://www.facebook.com/mgbpbusko/posts/5541234032556764.
Gminna Biblioteka Publiczna w Przeciszowie organizuje cykl spotkań i zajęć dla osób z Ukrainy, przebywających na terenie Gminy Przeciszów. W programie m.in. zajęcia z modelarstwa dla dzieci, nauka języka polskiego dla dorosłych, zajęcia z ceramiki dla dzieci i dorosłych i spotkania z psychologiem. Cykl odbywa się pod hasłem „Dobrze was widzieć!” (https://www.gbprzeciszow.pl/2022/03/21/dobrze-was-widziec/).
Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu prowadzi, w zaimprowizowanej w hotelu świetlicy, cykl kreatywnych spotkań z książką. Bibliotekarki czytają maluchom i młodzieży bajki po polsku i ukraińsku w formie obrazkowego teatru kamishibai, prowadzą zajęcia plastyczno-ruchowe związane z treścią lektury. Taka forma spotkań, ma nie tylko rozweselić dzieci, ale także dać wytchnienie ich mamom, babciom, ciociom. W projekt zaangażowana jest także Anna Szafraniec ze Związek Ukraińców w Polsce Об’єднання Українців у Польщі koło w Poznaniu, która tłumaczy bajki na język ukraiński: https://www.facebook.com/WBPiCAKpoznan/posts/330931549010092.

Biblioteka Kraków we współpracy z firmą Lexeme stworzyła w swojej Filii nr 8 „Szczęśliwy zakątek” dla dzieci z Ukrainy. Jest to przestrzeń czytania, zabawy i rozwoju. Dzieci mogą tu spędzać czas i rozwijać uzdolnienia, sś tam też organizowane kreatywne warsztaty i spotkania. Więcej informacji: https://www.biblioteka.krakow.pl/szczesliwy-zakatek-dla-dzieci-z-ukrainy/. Zdjęcia z warsztatów można zobaczyć na Facebooku biblioteki: https://www.facebook.com/BibliotekaKrakow/photos/pcb.1596108704083157/1596099444084083/
Z myślą o wsparciu obcokrajowców różnych narodowości mieszkających w naszej dzielnicy, borykających się z wieloma problemami, zarówno komunikacyjnymi jak i adaptacyjnymi, Biblioteka Publiczna im. W. J. Grabskiego w Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy wraz z Centrum Wielokulturowym w Warszawie zapraszają w czwartki w godzinach 17:00 – 19:00 do Filii „Skorosze” przy ul. Dzieci Warszawy 27a do nowoutworzonego Punktu Informacyjnego dla Cudzoziemców w Ursusie „Harmonia kultur”. Można tu uzyskać m.in. kontakt do tłumaczy, doradców zawodowych, prawników czy psychologów, otrzymać przygotowane w różnych językach zestawy ulotek i informatorów. Od kwietnia odbywają się tutaj kursy języka polskiego dla dorosłych oraz kursy wsparcia językowego dla dzieci na „dobry start w szkole”. Planowane jest także tworzenie grup międzykulturowych, czyli zajęcia integracyjne dla dzieci oraz wieczorki wielokulturowe dla dorosłych i ich rodzin. Dodatkowo Biblioteka zwiększy zasób książek obcojęzycznych oraz zakupi podręczniki i audiobooki niezbędne do nauki języka polskiego. Zakupione zbiory będą ważne z punktu widzenia asymilujących się w Polsce obcokrajowców. W związku z wojną na Ukrainie w „Harmonii kultur” biblioteka zorganizowała dodatkowo wsparcie dla uchodźców z tego kraju polegające na zbiórce potrzebnych materiałów, pomocy w wypełnianiu wniosków o nadanie numeru PESEL i bezpłatnym kopiowaniu bądź drukowaniu dokumentów. W Bibliotece czytelnicy, w tym osoby pochodzące z innych krajów, mają prawo do bezpłatnego korzystania ze wszystkich zbiorów bibliotecznych – książek w języku polskim, w językach obcych, ebooków, audiobooków, filmów na CD/DVD, gier oraz Internetu. Więcej informacji:
https://portal.bpursus.waw.pl/filia-skorosze-zaprasza-do-nowoutworzonego-punktu-informacyjnego-dla-cudzoziemcow-w-ursusie-harmonia-kultur/
https://portal.bpursus.waw.pl/program-bezplatnych-zajec-dla-obcokrajowcow-przy-punkcie-informacyjnym-dla-cudzoziemcow-harmonia-kultur-w-ursusie/

Wydarzenia, akcje specjalne organizowane przez biblioteki

Miejska Biblioteka Publiczna w Międzyrzecu Podlaskim zorganizowała „Akcję plecak”, która polegała na skompletowaniu wyprawek szkolnych dla dzieci z Ukrainy. Każdy plecak został opisany tak, aby pomagający wiedzieli, co ma się w nim znaleźć i dla kogo jest przeznaczony (wiek i płeć dziecka). Dzięki współpracy z miejscem, w którym przyjęto dużą liczbę mam z dziećmi można było podać też imiona dzieci, do których trafiły plecaki. Akcja spotkała się z ogromnym zainteresowaniem. W ciągu godziny rozdysponowane były wszystkie wyprawki. Pierwsze plecaki pojawiły się jeszcze w dniu publikacji posta na FB. Ludzie przekazując je, nie kryli wzruszenia. Z mamami przychodziły dzieci, które pomagały w wyborze plecaków, piórników czy zeszytów. Początkowo Biblioteka chciała zebrać 10 wyprawek, szybko okazało się, że zapotrzebowanie jest znacznie większe. Na szczęście chęć niesienia bezinteresownej pomocy w Międzyrzecu Podlaskim przerosła nasze oczekiwania. Dzięki wspaniałym czytelnikom, lokalnie działającemu stowarzyszeniu „Elementum” i jednostkom jednoczącym swoje siły w kompletowaniu wyprawek (pracownicy żłobka miejskiego, pobliskich szkół- Szkoła Podstawowa w Rzeczycy czy Nadleśnictwa Łuków) udało się zebrać ponad 40 plecaków! Link do opisu akcji: https://www.facebook.com/Biblioteka.Miedzyrzec/photos/pcb.5150812028337997/5150807108338489/. Przykładowe opisy: https://www.facebook.com/Biblioteka.Miedzyrzec/photos/pcb.5150812028337997/5150806975005169, https://www.facebook.com/Biblioteka.Miedzyrzec/photos/pcb.5150812028337997/5150806948338505.
Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu opublikowała krótki film, w którym biorą udział pracownicy WBPiCAK. Wykrzyczane przed budynkiem instytucji na poznańskich Jeżycach hasło „Слава Україні!” oraz towarzyszący temu napis stały się rodzajem happeningu, który przyciągnął uwagę przypadkowych przechodniów. Film został przesłany dyrektorce Biblioteki im. Łesi Ukrainki w Kijowie: https://www.facebook.com/WBPiCAKpoznan/videos/1542370649465792/. Na budynku biblioteki przy ul. Prusa 3 w Poznaniu – od dnia wybuchu wojny – zawisły flagi Polski i Ukrainy jako najprostszy, symboliczny znak solidarności. Biblioteka kompletuje wyprawki szkolne i przedszkolne na dzieci i młodzieży, która podjęła naukę w poznańskich placówkach: https://www.facebook.com/WBPiCAKpoznan/posts/322385979864649.

Inspiracje z zagranicy

Europejskie organizacje wspierające biblioteki (EBLIDA, NAPLE, Public Libraries 2030) opublikowały apel o treści: Barbarzyński atak Federacji Rosyjskiej na Ukrainę jest sprzeczny z podstawowymi zasadami zrównoważonego, demokratycznego i sprawiedliwego społeczeństwa.
W odpowiedzi na apel wystosowany przez Ukraińskie Stowarzyszenie Bibliotek, EBLIDA, NAPLE i Biblioteki Publiczne 2030 wzywają biblioteki w całej Europie do mobilizacji na rzecz rozpowszechniania rzetelnych informacji o konflikcie jako środka wspierania demokracji i wolności słowa. Biblioteki są także zachęcane do wspierania uchodźców z Ukrainy, we współpracy z organizacjami rządowymi i pozarządowymi (np. „miasta-sanktuaria”, wspólnota Sant’Egidio itp.). ). Powinniśmy być gotowi do znalezienia praktycznych rozwiązań i być przygotowani na zapewnienie osobom z Ukrainy pomocy i usług, jeśli zajdzie taka potrzeba. Na stronie Libraries for Ukraine (http://www.eblida.org/libraries-for-ukraine.html) ukazują się stanowiska i apele różnych europejskich organizacji bibliotekarskich i współpracujących z bibliotekami oraz linki do inicjatyw wspierających osoby uciekające przed wojną w Ukrainie. Do akcji dołączyło Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich (http://www.sbp.pl/artykul/?cid=24141&prev=).
Biblioteka Morawska w Bnie, która prowadzi portal biblioteczny knihovny.cz, uruchomiła we współpracy z Biblioteką Miejską w Pradze stronę Knihovny Ukrajině (https://ukrajina.knihovny.cz/), na której gromadzi materiały do wykorzystania przez biblioteki w pracy z dziećmi z Ukrainy w kontekście kryzysu migracyjnego.
Biblioteki w Aarhus (Dania) drukują na drukarkach 3D sprzęt medyczny (części do opasek uciskowych) ludności cywilnej i żołnierzy na Ukrainie. Osoby, które posiadają swoje drukarki, mogą także włączyć się w akcję, wydrukować zbierane przedmioty i przynieść je do swojej biblioteki: https://www.aakb.dk/nyheder/kort-nyt/vi-printer-medicinsk-udstyr-til-ukraine?fbclid=IwAR26fq_BsjWuzyB7QbGAgzSg_ZpH_Z8umtQnIsLb3XR35OMY7P-wRz07mB8.